Một vài diễn biến xấu của thị trường chứng khoán nói chung, bao gồm cả quỹ trái phiếu đã khiến cho niềm tin của các nhà đầu tư bị lung lay. Việc đưa ra quyết định ngay khi tâm lý đang bị hoang mang và chịu tác động của những yếu tố khách quan sẽ khiến nhà đầu tư dễ dàng mắc phải sai lầm, thậm chí gây thiệt hại cho chính bản thân nhà đầu tư.

Hội chứng đám đông

Bức tranh tổng quan của thị trường trong thời gian vừa qua chịu sự bao phủ của những gam màu xám xịt. Đó là lạm phát tăng cao, Fed tăng lãi suất, thanh khoản Việt Nam đồng suy giảm, lãi suất Ngân hàng tăng, thêm vào đó là các sự kiện liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp khiến thị trường bị rung lắc liên tục, chỉ số VNINDEX giảm sâu. Trước bối cảnh đó, tâm lý của rất nhiều nhà đầu tư nắm giữ quỹ trái phiếu trở nên hoang mang, đặc biệt là là các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Từ đầu tháng 10, thị trường ghi nhận làn sóng bán lại chứng chỉ quỹ trái phiếu một cách ồ ạt, gây áp lực lớn lên các Công ty Quản lý Quỹ. Thậm chí, nhiều trái phiếu còn bị chào bán thấp hơn so với giá trị thật. Thực tế có rất nhiều công ty có giá trị tài sản ròng cao hơn nhiều so với giá trị thị trường nhưng vì tâm lý quá lo lắng, thiếu kiểm định và đánh giá khiến nhà đầu tư bán ra một cách bất chấp định giá. Ngoài ra, nguyên nhân cũng có thể xuất phát từ áp lực thanh khoản hoặc nhu cầu xoay sở dòng tiền buộc nhà đầu tư phải bán tháo.

Đồng thời, lãi suất tiết kiệm tăng nhanh đã trở thành kênh hút tiền cạnh tranh trực tiếp với các kênh đầu tư chứng khoán, chứng chỉ quỹ. Tuy nhiên, ít nhà đầu tư nhận ra rằng sự quyết định nóng vội này có thể khiến các nhà đầu tư đang “tự trói chân mình”. Thực tế trong bất cứ hoàn cảnh nào, quỹ mở luôn có cơ chế mua lại chứng chỉ quỹ của nhà đầu tư khi họ có nhu cầu bán lại, nhưng nếu áp lực bán ra quá lớn có thể khiến công ty quản lý quỹ phải hạ giá bán trái phiếu trong danh mục nhằm tạo nguồn chi trả. Chưa dừng lại ở đó, việc trái phiếu xác lập giá thị trường thấp cũng sẽ khiến cho các trái phiếu còn lại trong danh mục của quỹ đầu tư bị định giá thấp tương ứng (theo nguyên tắc market-to-market). Điều này dẫn đến tổng giá trị danh mục giảm đáng kể và kéo theo giá mỗi chứng chỉ quỹ sụt giảm tương ứng. Đây cũng chính là mức giá mà công ty quản lý quỹ áp dụng khi mua lại chứng chỉ quỹ trái phiếu của nhà đầu tư. Điều này gây thiệt hại cho chính nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ.